DENEY

Karışımların Ayrılması


Kazanılacak Davranışlar : Çeşitli yöntemler kullanılarak karışımların birbirinden ayrılmasını sağlamak

Araç ve Gereçler : 500 ml’lik beher, Odun talaşı, Demir tozu, Tuz, Su, İspirto, Mıknatıs

Deneyin Yapılışı:

Yukarıda verilen araç ve gereçleri kullanarak, oluşturduğunuz bir karışımı kendisini oluşturan maddelere ayırınız.

Yöntem l

Odun talaşı yüzdürme yöntemiyle karışımdan ayrılır. Karışımların yüzdürme yoluyla birbirinden ayrılabilmesi için karışımı oluşturan maddelerin yoğunluklarının farklı olması gerekmektedir.

Yöntem 2

Demir tozu mıknatıs kullanılarak karışımdan ayrılabilir.

Yöntem 3

Su ve İspirto’yu birbirinden kaynama noktalarını kullanarak ayırabiliriz. Bunun için aşağıdaki düzeneği kurunuz. Eden içerisine su ve alkol konulur. Lastik tıpa ve termometre yerleştirildikten sonra ısıtma işlemine geçilir. Beher içerisinde soğuk su veya buz bulunan bir kap içerisine yerleştirilir. Kaynama noktalarının farklı oluşunda dolayı su ve alkol birbirinden ayrılır.



Yöntem 4

Su ve tuz birbirinden kristallendirme yapmak suretiyle ayrıştırılır.

Değerlendirme Soruları:

1. Deneyde başka hangi yöntemler kullanılabilir?



CEVAP

1. Deneyde çeşitli maddeleri ekleyerek yada çıkararak daha farklı ayırma yöntemleri kullanılabilir. Demir tozunu mıknatıslanma yöntemiyle ayırdıktan sonra, odun talaşı ile tuzu çözünürlük farkı ile ayırabiliriz. Odun talaşı sudan kolaylıkla ayrılabilir. Tuz ile su buharlaştırma yöntemi ile birbirinden ayrılabilir. Suyu buharlaştırdığımızda kap içinde tuz kristallerini elde ederiz. Su ve ispirtoyu ise ayrımsal damıtma yöntemiyle ayırabiliriz.



KARIŞIMLARLA ÇALIŞMAK

Bir maddenin karışım olduğuna nasıl karar verebilirsiniz

Neler Kullanırsınız?

yemek tuzu, temiz küçük taneli çakıl ve ince taneli kum pirinç, makas, kaşık kavanoz (2 adet)

1. Temiz bir kavanoza iki kaşık pirinç koyunuz. Bu kavanoza iki kaşık tuz ekleyiniz, kavanozun kapağını kapatarak çalkalayınız. Çalkaladığınızda karışımdaki maddelerden özelliği değişen olup olmadığını gözlemleyiniz. Bu karışımdaki maddeleri nasıl ayırabileceğinizi defterinize yazınız.

2. Diğer kavanoza ikişer kaşık kum ve çakıl koyunuz. Kapağını kapatarak çalkalayınız. Grup arkadaşlarınızla kum - çakıl karışımını nasıl ayrılabileceğinizin deneyini tasarlayınız. Deney plânını öğretmeninize gösterdikten sonra gerekli malzemeleri edinerek deneyi yapınız.

3. Kum ve çakılın bulunduğu kavanoza 2 kaşık tuz koyunuz ve kavanozu çalkalayınız. Bu karışımı da nasıl ayırabileceğinizi arkadaşlarınızla tartışınız.

Verilerinizi Değerlendiriniz

1. Tuz, pirinç, kum ve çakılın özellikleri karışım oluşturduklarında değişti mi? Bunu nasıl anladınız?

2. Tuz ve pirinç, kum ve çakıl, kum, çakıl ve tuz karışımlarını oluşturan maddeleri nasıl ayırabildiniz? Bu karışımların hepsi için aynı yöntemi mi uyguladınız?

Vardığınız Sonuç Nedir?

1. Bir maddenin karışım olduğuna hangi özelliklerine göre karar verirsiniz?

2. Karışımları hangi yöntemlerle birbirinden ayırdınız? Günlük yaşantınızda bu yöntemleri hangi alanlarda kullanırsınız?

3. Oluşturduğunuz karışımlarda tüm maddeleri karışımdan ayırabildiniz mi?

4. Karışımların arı maddelerden farklı olduğunu nasıl anlarsınız?

RENKLERİN YARIŞI

Siyah mürekkep bir karışım mıdır? Etkinliği yaparak bu soruyu yanıtlayabilirsiniz.

Neler Kullanışınız?

su, geniş ağızlı kavanoz, makas

süzgeç kâğıdı (Kurutma ya da kromotografi kâğıdı da olabilir.)

paket lâstiği

siyah ya da kahverengi keçeli kalem (Suda çözülebilen, mürekkep içeren tahta kalemi de olabilir.)

Nasıl Bir Yol izlersiniz?

1. Kavanoza, ağız kısmına 2-3 cm kalana kadar su doldurunuz.

2. Süzgeç kâğıdının ortasına küçük bir delik açınız. Şekilde görüldüğü gibi bu deliğin çevresine keçeli kalemle noktalar koyunuz.

3. Süzgeç kâğıdını kavanozun ağzına kapatıp paket lâstiğiyle gerdiriniz.

4. Başka bir süzgeç kâğıdını aşağıdaki fotoğrafta görüldüğü gibi keserek huni yapınız. Kâğıt huniyi kavanozdaki süzgeç kâğıdının deliğine suya değecek şekilde geçiriniz.

5. Suyun noktalardan geçmesini gözleyiniz ve gözlemlerinizi yazınız.

Verileri Değerlendiriniz.

Keçeli kale